Pneumonija ili upala pluća je infekcija donjih disajnih puteva. Ovo oboljenje ne bi trebalo shvatiti olako, jer i pored savremene terapije njene komplikacije predstavljaju veliku opasnost.
Od upale pluća godišnje u svijetu oboli 450 miliona ljudi. Jedan je od glavnih uzroka smrti među svim starosnim grupama sa četiri miliona smrtnih slučajeva u svijetu godišnje. Stope smrtnosti su najveće kod djece mlađe od pet godina i odraslih starijih od 75 godina. Javlja se oko pet puta češće u zemljama u razvoju, nego u razvijenim. Prema podacima iz 2017. godine u Crnoj Gori pneumonija je najčešći uzrok hospitalizacija sa stopom 3,5 na 1.000 stanovnika, a od 2010. do 2017. godine stopa hospitalizacije od ovog oboljenja bilježi rast od 60 odsto.
Od upale pluća može oboljeti svako, ali češće obolijevaju osobe narušenog zdravlja usled različitih hroničnih bolesti. Javlja se najčešće kao posledica neadekvatnog liječenja gripe i infekcija gornjih respiratornih puteva. Pneumoniju mogu izazvati virusi, bakterije, gljivice i drugi mikroorganizmi, a može nastati i udisanjem prašine, hemijskih supstanci i aspiracijom hrane i povraćenog sadržaja.
Upala pluća može biti zarazna. Bakterije i virusi koji izazivaju upalu pluća obično se udišu. Mogu se prenijeti kašljem, kijanjem i dodirom. Zavisno od uzročnika pneumonije mogu biti tipične i atipične.
Tipična pneumonija
Tipična bakterijska pneumonija ispoljava se naglom pojavom simptoma, a to su povišena tjelesna temperatura, groznica, bol pri disanju, kašalj sa iskašljavanjem i nedostatak daha. Stariji pacijenti mogu imati samo jedan od ovih simptoma, a često i konfuznost, na koju bi trebalo posebno obratiti pažnju. Trećina mladih osoba s pneumokoknom pneumonijom ima herpes na usnama.
Atipična pneumonija
Atipična pneumonija po pravilu ima sporiji tok, a simptomi se razvijajaju postepeno. Tjelesna temperatura raste polako i rijetko se javlja groznica. Suv, nadražajni kašalj se primjećuje tek nakon tri-četiri dana. Zbog netipične simptomatologije, dijagnoza se postavlja kasnije nakon rendgenskog snimka pluća. Kod ovih pneumonija može da postoji veliko neslaganje između urednog fizikalnog nalaza i izraženih promjena na snimku pluća. Virusne pneumonije su slične atipičnim pneumonijama.
Opšti simptomi
Opšti simptomi su glavobolja, bolovi u mišićima i zglobovima, slabost, umor, ponekad mučnina, povraćanje, proliv.
Dijagnoza
Dijagnoza upale pluća se postavlja nakon razgovora ljekara sa pacijentom pri čemu dobijamo podatke o simptomima, putovanjima, kontaktu sa oboljelima od upale pluća. Klinički pregled, između ostalog, obuhvata slušanje pluća stetoskopom, gdje se može čuti pucketanje i pjenušav šum, karakterističan za postojanje tečnosti u alveolarnom prostoru. Rendgenski snimak pluća potvrđuje sumnju na upalu pluća. Serološka ispitivanja će ukazati na promjenu u broju leukocita i na uvećanu sedimentaciju, kao i prisustvo određenih antitijela. Analizom ispljuvaka moguće je izolovati uzročnika infekcije i na osnovu toga propisati adekvatnu terapiju. Pulsna oksimetrija mjeri zasićenost periferne krvi kiseonikom i frekvenciju srčanog rada. Radi rješavanja dijagnostičkih dilema koristi se CT grudnog koša, bronhoskopija...
Prevencija
Prevencija obuhvata skup mjera koje treba učiniti da se smanji rizik obolijevanja od upale pluća. Ne pušiti, jer pušači češće obole kao i djeca čiji roditelji puše. Higijena je važna da bi se smanjilo širenje infekcije. Uobičajene jesenje i zimske virusne infekcije povećavaju rizik od upale pluća. Treba često provjetravati prostorije u kojima se boravi, prati ruke, koristiti maramicu prilikom kašljanja i kijanja. Izbjegavati zloupotrebu alkohola, jer on slabi imuni sistem, pa je organizam podložniji infekciji.
Vakcinacija
Vakcinacija protiv gripa je važna, jer grip povećava vjerovatnoću obolijevanja od upale pluća. Infekcije izazvane pneumokokom su veoma česte, a mogu biti smrtonosne. Tokom godina je Streptococcus pneumoniae postao rezistentan i na mnoge antibiotike, pa je liječenje ovih infekcija postalo sve teže. Razvijena je specifična prevencija, vakcinacija pneumokoknom vakcinom, koja se daje u određenim stanjima i bolestima.

---

Blage upale se liječi ambulantno
Ako imate simptome bolesti neophodno je da se javite izabranom doktoru na vrijeme, da bi se počela terapija na vrijeme.
Zavisno od težine bolesti, pneumonija se liječi ambulantno i bolnički. Zavisno od uzročnika propisuju se antibiotici, antivirotici i antimikotici. Kod blage upale koja se liječi van bolnice ključno je odmarati se i piti puno tečnosti, kako bi se održala hidratacija i razrijedila sluz olakšavajući iskašljavanje. Daju se i ljekovi za smanjenje temperature i protiv bolova. Teže upale se liječe bolnički, daje se kombinovana intravenska terapija i kiseonik, a u veoma ozbiljnim slučajevima na odjeljenju intenzivne njege.



”Od upale pluća može oboljeti svako, ali češće obolijevaju osobe narušenog zdravlja usled različitih hroničnih bolesti